Ngành tài chính – ngân hàng luôn được xem là “xương sống” của nền kinh tế, đóng vai trò huyết mạch trong mọi hoạt động sản xuất – kinh doanh. Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với nền kinh tế toàn cầu, ngành này ngày càng chứng kiến nhiều thay đổi mạnh mẽ, từ sự phát triển công nghệ, cạnh tranh quốc tế đến biến động kinh tế – chính trị. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết về thực trạng ngành tài chính ngân hàng hiện nay, những cơ hội – thách thức đặt ra và xu hướng phát triển trong tương lai.
Nội Dung Bài Viết
Tổng quan ngành tài chính ngân hàng tại Việt Nam
Ngành tài chính ngân hàng bao gồm các hoạt động liên quan đến dòng tiền, quản lý vốn và tài sản. Tại Việt Nam, đây là lĩnh vực bao trùm nhiều mảng như:
- Ngân hàng: cung cấp dịch vụ tín dụng, thanh toán, tiết kiệm…
- Chứng khoán: giao dịch cổ phiếu, trái phiếu, phái sinh…
- Bảo hiểm: bảo vệ tài sản, sức khỏe, đầu tư tích lũy…
- Quản lý quỹ và đầu tư: phân bổ nguồn vốn vào các kênh sinh lời.
- Fintech (công nghệ tài chính): thanh toán điện tử, ví điện tử, P2P lending…
Các tổ chức hoạt động bao gồm: ngân hàng nhà nước, ngân hàng thương mại, công ty tài chính, công ty chứng khoán, bảo hiểm, fintech và các tổ chức phi ngân hàng khác.
Thực trạng ngành tài chính ngân hàng hiện nay (2025)
1. Tăng trưởng tích cực nhưng không đồng đều
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tài chính, tốc độ tăng trưởng tín dụng năm 2024 đạt khoảng 13,5%, cho thấy nhu cầu vốn từ doanh nghiệp và cá nhân vẫn cao. Tuy nhiên, tăng trưởng chủ yếu tập trung ở một số ngân hàng lớn và nhóm khách hàng ưu tiên, trong khi khu vực nông nghiệp, nông thôn vẫn khó tiếp cận vốn.
2. Chuyển đổi số trở thành xu thế chủ đạo
Hầu hết các ngân hàng đã và đang đầu tư mạnh vào ngân hàng số, ứng dụng AI, big data trong phân tích rủi ro, chăm sóc khách hàng. Sự nổi lên của các fintech như Momo, MFast, Timo, Cake đang làm thay đổi diện mạo ngành, buộc ngân hàng truyền thống phải linh hoạt và cải tiến.
3. Áp lực từ biến động kinh tế toàn cầu
Xung đột địa chính trị, lạm phát cao, xu hướng tăng lãi suất tại Mỹ và các quốc gia phát triển khiến tỷ giá biến động, gây sức ép lớn lên hệ thống ngân hàng Việt Nam. Dự trữ ngoại hối, dòng vốn đầu tư gián tiếp, chi phí huy động đều chịu tác động rõ rệt.
4. Nợ xấu và rủi ro tín dụng tiềm ẩn
Tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã tiệm cận ngưỡng 3%, chưa kể nợ tiềm ẩn từ các khoản cơ cấu do ảnh hưởng hậu COVID-19. Các ngân hàng đang phải trích lập dự phòng cao hơn, ảnh hưởng đến lợi nhuận ròng và năng lực mở rộng tín dụng.
5. Thị trường chứng khoán phục hồi thận trọng
VN-Index có tín hiệu tích cực nhưng thanh khoản vẫn thấp. Nhà đầu tư cá nhân chiếm phần lớn nhưng thiếu kiến thức, dễ bị tác động tâm lý. Điều này phản ánh sự thiếu bền vững và cần cải cách mạnh hơn về minh bạch thông tin, quản trị rủi ro và luật pháp.
Cơ hội nguồn nhân sự nổi bật trong ngành tài chính ngân hàng
Ngành tài chính – ngân hàng hiện đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ, mang đến hàng loạt cơ hội nghề nghiệp tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh số hóa và thị trường biến động không ngừng. Những hướng đi mới mẻ và giàu triển vọng có thể kể đến như: ngân hàng kỹ thuật số, công nghệ tài chính (fintech), phân tích dữ liệu tài chính, kiểm soát rủi ro, và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong vận hành tài chính.
Ngân hàng số & Công nghệ tài chính (Fintech): Sự bùng nổ của các nền tảng số trong lĩnh vực tài chính đã tạo ra làn sóng nhu cầu mạnh mẽ đối với lực lượng lao động hiểu sâu về công nghệ và dịch vụ tài chính hiện đại. Những vị trí được săn đón bao gồm lập trình viên fintech, chuyên viên sản phẩm tài chính số, nhà phân tích hành vi người dùng và chuyên gia trải nghiệm khách hàng trên nền tảng số.
Phân tích tài chính chuyên sâu: Các doanh nghiệp và ngân hàng đang cần nhiều nhân sự có kỹ năng khai thác dữ liệu để phục vụ cho các quyết định tài chính mang tính chiến lược. Nhân sự trong mảng này thường đảm nhiệm việc xây dựng báo cáo tài chính, đánh giá hiệu quả đầu tư và hỗ trợ quá trình hoạch định tài chính dài hạn.
Quản lý và kiểm soát rủi ro: Đây là một trong những bộ phận trọng yếu trong bất kỳ tổ chức tài chính nào. Người làm công tác quản trị rủi ro sẽ theo dõi các biến động của thị trường, kiểm soát rủi ro tín dụng, vận hành và pháp lý nhằm đảm bảo sự an toàn cho dòng vốn và hoạt động đầu tư.
Ứng dụng AI trong lĩnh vực tài chính: Trí tuệ nhân tạo đang tạo ra bước ngoặt lớn trong ngành, với khả năng phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ, dự đoán xu hướng thị trường, phát hiện gian lận và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Đây là lĩnh vực đang khát nhân lực có kiến thức chuyên môn về lập trình AI, học máy (machine learning) và tài chính.
Các vị trí nghiệp vụ truyền thống: Bên cạnh những xu hướng hiện đại, các vị trí quen thuộc như nhân viên giao dịch, chuyên viên tín dụng, kế toán viên hay kiểm toán nội bộ vẫn đóng vai trò thiết yếu tại các ngân hàng, công ty tài chính và tổ chức tín dụng.
Những lựa chọn khác trong lĩnh vực tài chính:
Ngoài ra, ngành còn mở rộng cơ hội đến các mảng như bảo hiểm, môi giới chứng khoán, tư vấn tài chính cá nhân, điều hành quỹ đầu tư… Mỗi lĩnh vực đều có đặc thù riêng và yêu cầu những kỹ năng chuyên biệt.
Để tận dụng được những cơ hội này, người học và người làm trong ngành tài chính ngân hàng cần chủ động cập nhật kiến thức, tăng cường kỹ năng phân tích, ứng dụng công nghệ và tư duy thích ứng với biến động. Đầu tư cho bản thân thông qua các khóa học chuyên sâu, chứng chỉ nghề nghiệp quốc tế hay chương trình đào tạo từ xa uy tín cũng là cách để nâng cao lợi thế cạnh tranh trong ngành đầy thách thức và tiềm năng này.
>>> Xem thêm: Sự thật về ngành Tài chính Ngân hàng bạn nên biết
Những thách thức và hạn chế của ngành hiện nay
1. Ảnh hưởng từ kinh tế vĩ mô và chính trị
Ngành tài chính – ngân hàng chịu tác động mạnh từ các biến động kinh tế, chính sách vĩ mô và tình hình địa chính trị toàn cầu. Suy thoái kinh tế, lạm phát cao, và các quyết định điều chỉnh lãi suất đều có thể làm giảm nhu cầu tín dụng, tăng rủi ro nợ xấu và ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng.
2. Cạnh tranh gay gắt trong kỷ nguyên số
Sự nổi lên của các công ty Fintech với công nghệ linh hoạt và chi phí thấp đang tạo áp lực lớn lên các ngân hàng truyền thống. Việc chuyển đổi số là bắt buộc nhưng cũng đặt ra bài toán về chi phí đầu tư, năng lực công nghệ và quản trị an ninh mạng. Các ngân hàng vừa phải đổi mới hệ thống, vừa phải đối phó với nguy cơ tội phạm mạng ngày càng tinh vi.
3. Rủi ro tín dụng và kiểm soát chất lượng hoạt động
Tỷ lệ nợ xấu tăng cùng với những khoản vay tiêu dùng và bất động sản tiềm ẩn rủi ro khiến ngành cần siết chặt khâu thẩm định và kiểm soát tín dụng. Bên cạnh đó, công tác quản lý rủi ro tổng thể (bao gồm rủi ro thị trường, rủi ro hoạt động…) cần được nâng cấp toàn diện.
4. Thiếu hụt nhân lực chất lượng cao
Ngành tài chính đang cần gấp nguồn nhân lực am hiểu cả nghiệp vụ lẫn công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực như dữ liệu, an toàn thông tin và phát triển ngân hàng số. Tuy nhiên, thực tế cho thấy còn thiếu hụt lớn nhân sự phù hợp. Các tổ chức tài chính cần đầu tư nhiều hơn cho đào tạo và phát triển kỹ năng cho nhân viên.
5. Niềm tin khách hàng và chuyển đổi hành vi tiêu dùng
Xây dựng niềm tin trong thời đại số là điều không dễ dàng, nhất là khi có nhiều lo ngại về bảo mật thông tin. Ngoài ra, việc khuyến khích người dùng – đặc biệt là nhóm lớn tuổi – làm quen với ngân hàng số cũng là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi các giải pháp truyền thông, hỗ trợ và tối ưu trải nghiệm người dùng.
Xu hướng phát triển ngành tài chính ngân hàng trong những năm tới
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, công nghệ số và yêu cầu phát triển bền vững ngày càng tăng, ngành tài chính – ngân hàng đang chứng kiến những bước chuyển mình rõ rệt. Dưới đây là 5 xu hướng phát triển nổi bật, dự kiến sẽ chi phối toàn ngành trong thời gian tới:
1. Ngân hàng số lên ngôi – Chuyển dịch từ mô hình truyền thống sang số hóa toàn diện
Trong tương lai gần, các ngân hàng truyền thống sẽ dần thu hẹp quy mô giao dịch tại quầy để tập trung đầu tư vào nền tảng ngân hàng số. Giao dịch, mở tài khoản, đăng ký vay vốn, gửi tiết kiệm… sẽ được thực hiện hoàn toàn qua điện thoại hoặc máy tính với giao diện thân thiện, bảo mật cao.
Các ứng dụng ngân hàng số (mobile banking) ngày càng tích hợp nhiều tính năng như định danh eKYC, xác thực sinh trắc học, chatbot hỗ trợ 24/7… nhằm tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và giảm thiểu chi phí vận hành.
2. Phát triển tài chính xanh và đầu tư có trách nhiệm
Xu hướng “tài chính bền vững” đang trở thành chiến lược dài hạn của nhiều tổ chức tài chính toàn cầu. Trong những năm tới, các ngân hàng sẽ tích cực hơn trong việc cấp tín dụng cho các dự án thân thiện với môi trường như năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch hay phát triển hạ tầng xanh.
Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn về minh bạch thông tin môi trường – xã hội – quản trị (ESG) sẽ dần trở thành bắt buộc. Các nhà đầu tư, khách hàng và cơ quan quản lý đều đòi hỏi tổ chức tài chính không chỉ đạt hiệu quả tài chính mà còn có trách nhiệm với cộng đồng và môi trường.
3. Công nghệ tài chính (Fintech) và trí tuệ nhân tạo (AI) – Tương lai của vận hành tài chính
Sự kết hợp giữa Fintech và AI đang mở ra nhiều đột phá trong ngành:
- Quản lý rủi ro thông minh: AI có thể phân tích dữ liệu lớn để dự đoán rủi ro tín dụng, cảnh báo nợ xấu, giúp ngân hàng ra quyết định nhanh và chính xác hơn.
- Phát hiện gian lận tự động: Hệ thống AI có khả năng phát hiện giao dịch bất thường, ngăn chặn kịp thời hành vi gian lận tài chính.
- Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng: Phân tích hành vi người dùng để đề xuất sản phẩm phù hợp, chăm sóc khách hàng 24/7 bằng chatbot thông minh.
Trong thời đại mới, Fintech không chỉ là đối thủ cạnh tranh mà còn là đối tác chiến lược của ngân hàng, cùng tạo ra hệ sinh thái tài chính toàn diện.
4. Tăng cường năng lực quản trị rủi ro và dữ liệu
Cùng với sự phát triển về công nghệ, khối lượng và độ phức tạp của dữ liệu tài chính ngày càng tăng. Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải nâng cấp hệ thống quản trị rủi ro tích hợp, có khả năng xử lý dữ liệu theo thời gian thực và đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.
Việc sử dụng các nền tảng Big Data, điện toán đám mây, và các công cụ phân tích nâng cao sẽ giúp ngân hàng ra quyết định nhanh hơn, giảm tổn thất và phòng ngừa khủng hoảng hiệu quả hơn.
5. Đổi mới đào tạo nguồn nhân lực – Hướng đến tư duy toàn cầu và công nghệ
Nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi quyết định sự phát triển bền vững của ngành tài chính – ngân hàng. Trong tương lai, nhân sự trong ngành không chỉ cần kiến thức chuyên môn tài chính mà còn phải sở hữu:
- Kỹ năng công nghệ: Sử dụng thành thạo phần mềm tài chính, AI, dữ liệu.
- Kỹ năng phân tích: Hiểu và khai thác dữ liệu để đưa ra chiến lược kinh doanh.
- Tư duy toàn cầu: Cập nhật xu hướng tài chính quốc tế, hiểu các chuẩn mực quốc tế và bối cảnh kinh tế toàn cầu.
Các ngân hàng và trường đào tạo tài chính cần thiết kế chương trình học mới, lồng ghép kiến thức số và kỹ năng mềm để chuẩn bị sẵn sàng cho thế hệ nhân sự tài chính thế hệ
Đào tạo từ xa ngành tài chính ngân hàng: Xu hướng tất yếu thời đại số
Đào tạo từ xa ngành tài chính ngân hàng là xu hướng tất yếu của thời đại số bởi nhiều lý do liên quan đến sự thay đổi trong cách học, cách làm việc và nhu cầu nhân lực trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu. Dưới đây là những lý do then chốt:
1. Ngành tài chính ngân hàng chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa
- Sự phát triển bùng nổ của ngân hàng số, fintech, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain đã làm thay đổi toàn diện hoạt động ngành tài chính – ngân hàng.
- Từ đó, nhân lực ngành này cũng phải thành thạo công nghệ, hiểu dữ liệu, và làm việc linh hoạt, điều mà mô hình đào tạo truyền thống khó theo kịp nếu không đổi mới.
2. Nhu cầu học tập linh hoạt cho người đi làm ngày càng cao
- Nhiều người đang làm việc trong ngành muốn nâng cao trình độ, chuyển ngành hoặc thăng tiến nhưng không có thời gian học tập trung tại trường.
- Đào tạo từ xa giúp người học chủ động thời gian, tiết kiệm chi phí, vừa học vừa làm hiệu quả, đặc biệt phù hợp với người trưởng thành và nhân sự đang đi làm.
3. Ứng dụng công nghệ giúp cá nhân hóa trải nghiệm học
Một trong những điểm nổi bật nhất của đào tạo từ xa hiện đại là khả năng cá nhân hóa hành trình học tập cho từng người học nhờ vào sự hỗ trợ mạnh mẽ từ công nghệ. Không còn gò bó theo lịch trình cứng nhắc hay phương pháp truyền thống một chiều, sinh viên ngành tài chính – ngân hàng nay có thể học theo cách phù hợp nhất với năng lực, nhịp độ và mục tiêu cá nhân.
- Video bài giảng và tài liệu số dễ tiếp cận, học lại linh hoạt
- Diễn đàn trao đổi và hệ thống hỗ trợ 24/7
- Hệ thống kiểm tra – đánh giá tự động
Nhờ đó, người học có thể đi theo một lộ trình riêng tối ưu nhất, không học lan man hoặc lãng phí thời gian vào những nội dung đã thành thạo.
4. Tính công nhận và chất lượng ngày càng được đảm bảo
Nhiều trường đại học uy tín tại Việt Nam và quốc tế đã triển khai chương trình đào tạo tài chính ngân hàng online với:
- Chương trình đạt chuẩn Bộ GD-ĐT
- Bằng cấp có giá trị tương đương chính quy
- Giảng viên và nội dung đào tạo được kiểm định rõ ràng.
5. Đào tạo từ xa giúp mở rộng cơ hội học tập cho mọi đối tượng
- Không phân biệt vùng miền, hoàn cảnh hay độ tuổi, ai cũng có thể học.
- Giúp xóa bỏ rào cản địa lý, chi phí, thời gian, góp phần bình đẳng hóa cơ hội tiếp cận giáo dục đại học chất lượng cao.
6. Lựa chọn học từ xa ngành Tài chính ngân hàng của Đại học Kinh tế Quốc Dân
Nếu bạn đang cân nhắc con đường học tập vừa hiệu quả vừa linh hoạt, thì chương trình hệ đào tạo từ xa ngành Tài chính – Ngân hàng của Đại học Kinh tế Quốc Dân là một lựa chọn đáng tin cậy:
- Chương trình đào tạo bài bản, bám sát yêu cầu thực tiễn trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng.
- Đội ngũ giảng viên là chuyên gia đầu ngành, có kinh nghiệm thực chiến từ ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư…
- Học online linh hoạt thời gian, phù hợp với người đi làm hoặc ở xa trung tâm.
- Chi phí hợp lý, không phát sinh nhiều khoản phụ.
- Bằng cấp có giá trị tương đương với bằng chính quy
Giữa thời đại mà kỹ năng tài chính ngày càng cần thiết, học hệ đào tạo từ xa tại NEU là cách giúp bạn chủ động nâng cao trình độ mà không cần gác lại công việc hay kế hoạch cá nhân. Đây chính là cánh cửa mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp bền vững trong ngành Tài chính – Ngân hàng.
>>> Xem thêm: Ngành tài chính ngân hàng ra làm gì? Gồm những chuyên ngành nào?
Lời khuyên cho người học và làm việc trong ngành tài chính ngân hàng
Ngành tài chính – ngân hàng ngày càng đòi hỏi sự linh hoạt, chuyên môn cao và khả năng thích ứng với công nghệ. Dưới đây là những lời khuyên thiết thực:
1. Cập nhật công nghệ liên tục: Nắm vững các công cụ như AI, phân tích dữ liệu, và hiểu biết về bảo mật tài chính sẽ giúp bạn bắt kịp xu hướng và tối ưu hiệu suất công việc.
2. Phát triển kỹ năng mềm: Rèn luyện giao tiếp, làm việc nhóm và khả năng lãnh đạo là nền tảng để thăng tiến, đặc biệt trong môi trường ngân hàng đầy áp lực và cạnh tranh.
3. Thành thạo tiếng Anh chuyên ngành: Khả năng đọc hiểu tài liệu, viết báo cáo và giao tiếp tiếng Anh chuyên sâu sẽ mở rộng cơ hội việc làm, nhất là tại các công ty đa quốc gia.
4. Xác định lộ trình nghề nghiệp rõ ràng: Chọn hướng đi phù hợp: ngân hàng thương mại, đầu tư, bảo hiểm, fintech, hoặc chứng khoán… để tập trung phát triển kỹ năng chuyên sâu theo từng mảng.
5. Tận dụng chứng chỉ quốc tế: CFA, ACCA, CIMA… là những chứng chỉ giúp nâng cao giá trị bản thân, tạo lợi thế khi ứng tuyển hoặc thăng chức trong môi trường toàn cầu hóa.
Thực trạng ngành tài chính – ngân hàng hiện nay đang đối mặt với nhiều thay đổi lớn, vừa là thách thức vừa là cơ hội. Sự phát triển của công nghệ, nhu cầu chuyển đổi số và yêu cầu cao về nguồn nhân lực đang đặt ra bài toán mới cho toàn ngành. Để bắt kịp xu hướng, cả tổ chức lẫn cá nhân cần chủ động thích ứng, đổi mới và nâng cao năng lực, nhằm phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
